“ჩვენს საზოგადოებაში არსებობს დანაშაულები, რომლებზეც ხმამაღლა საუბარს ვერიდებით. მათ შორისაა ადევნება, ანუ ‘სტოქინგი’,” – აღნიშნავს ცნობილი სისხლის სამართლის ადვოკატი, საბა ხელაშვილი. “ეს არ არის უბრალოდ ‘ზედმეტი ყურადღება’ ან ‘წარუმატებელი თაყვანისცემა’, ეს არის სერიოზული სისხლის სამართლის დანაშაული, რომელსაც შეუძლია მსხვერპლის ცხოვრება კოშმარად აქციოს.”
ბატონი საბა, რომელიც წლებია იცავს როგორც ბრალდებულების, ისე დაზარალებულების უფლებებს სისხლის სამართლის საქმეებში, ღრმად არის შეშფოთებული ადევნების მზარდი მასშტაბებით და საზოგადოების არასაკმარისი ინფორმირებულობით ამ საკითხზე. “ხშირად, მსხვერპლს უჭირს იმის გაცნობიერება, რომ ის ადევნების ობიექტია. ზოგჯერ, სამართალდამცავ ორგანოებსაც კი უჭირთ ამ დანაშაულის სწორი კვალიფიკაცია და მტკიცებულებების შეგროვება. სწორედ ამიტომ, მნიშვნელოვანია ამ რთულ საკითხზე საუბარი და საზოგადოებისთვის ინფორმაციის მიწოდება,” – აცხადებს ადვოკატი.
რა არის ადევნება საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის მიხედვით?
საბა ხელაშვილი განმარტავს, რომ საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 151-ე პრიმა მუხლი მკაფიოდ განსაზღვრავს ადევნებას, როგორც პირის ან მისი ოჯახის წევრის, ან ახლო ნათესავის უკანონო თვალთვალს, არასასურველ კომუნიკაციას ტელეფონის, ელექტრონული ან სხვა საშუალებით, ან ნებისმიერ სხვა განზრახ ქმედებას, რომელიც სისტემატურად ხორციელდება და იწვევს პირის ფსიქიკურ ტანჯვას ან/და პირის ან მისი ოჯახის წევრის ან ახლო ნათესავის მიმართ ძალადობის გამოყენების ან/და ქონების განადგურების საფუძვლიან შიშს, რაც პირს ცხოვრების წესის მნიშვნელოვნად შეცვლას აიძულებს ან მისი მნიშვნელოვნად შეცვლის რეალურ საჭიროებას უქმნის.
“მნიშვნელოვანია გვესმოდეს, რომ ადევნება არ არის ერთჯერადი ქმედება,” – ხაზს უსვამს ადვოკატი. “ეს არის ქმედებათა ერთობლიობა, რომელიც ქმნის მუდმივი შიშისა და დაძაბულობის ატმოსფეროს. ეს შეიძლება იყოს:
მუდმივი სატელეფონო ზარები და შეტყობინებები;
არასასურველი საჩუქრების გაგზავნა;
მსხვერპლის სამსახურთან ან სახლთან გამოჩენა;
სოციალურ ქსელებში თვალთვალი და შევიწროება;
მუქარა, შანტაჟი და ცილისწამება;
მსხვერპლის ნაცნობებთან დაკავშირება და მის შესახებ ინფორმაციის მოძიება.”
ადევნების ფსიქოლოგიური ასპექტები და მსხვერპლის მდგომარეობა
ბატონი საბა აღნიშნავს, რომ ადევნების დანაშაული განსაკუთრებით მძიმეა მისი ფსიქოლოგიური ზემოქმედების გამო. “მსხვერპლი მუდმივ შიშსა და დაუცველობაში ცხოვრობს. მას უჩნდება განცდა, რომ მუდმივად უთვალთვალებენ და აკონტროლებენ. ამან შეიძლება გამოიწვიოს:
შფოთვა და დეპრესია;
ძილის დარღვევები;
სოციალური იზოლაცია;
სამსახურის ან საცხოვრებელი ადგილის შეცვლის აუცილებლობა;
პოსტტრავმული სტრესული აშლილობა.”
ადვოკატი ხაზს უსვამს, რომ ხშირად მსხვერპლს რცხვენია ან ეშინია მომხდარის შესახებ საუბარი, რაც კიდევ უფრო ართულებს დახმარების აღმოჩენას და დამნაშავის პასუხისგებაში მიცემას.
სირთულეები ადევნების საქმეებში: ადვოკატის პერსპექტივა
საბა ხელაშვილი აღიარებს, რომ ადევნების საქმეები, როგორც დაცვის, ისე ბრალდების მხარისთვის, გარკვეულ სირთულეებთან არის დაკავშირებული. “მტკიცებულებების შეგროვება ხშირად რთულია, რადგან ადევნება, როგორც წესი, ფარულად ხორციელდება. მნიშვნელოვანია ყველა შეტყობინების, ზარის, ელექტრონული ფოსტის და სხვა სახის კომუნიკაციის შენახვა. ასევე, აუცილებელია მოწმეთა ჩვენებები, რომლებიც დაადასტურებენ ადევნების ფაქტებს.”
ადვოკატი ასევე საუბრობს იმ სტერეოტიპებზე, რომლებიც ხშირად ხელს უშლის ადევნების სერიოზულად აღქმას. “სამწუხაროდ, ზოგჯერ საზოგადოება და სამართალდამცავი ორგანოებიც კი ვერ აცნობიერებენ ადევნების რეალურ საფრთხეს და მას ‘უბრალო გაუგებრობად’ ან ‘რომანტიკულ ჟესტად’ აღიქვამენ.”
კიბერ–ადევნება: ახალი გამოწვევა
ბატონი საბა განსაკუთრებულ ყურადღებას ამახვილებს კიბერ-ადევნებაზე, რომელიც სულ უფრო აქტუალური ხდება ციფრულ ეპოქაში. “ინტერნეტი და სოციალური ქსელები მოძალადეებს ახალ შესაძლებლობებს აძლევს, ანონიმურად და მარტივად ადევნონ თვალი და შეავიწროონ მსხვერპლი. კიბერ-ადევნების გამოვლენა და დამტკიცება კიდევ უფრო რთულია, ვიდრე ტრადიციული ადევნების.”
რა უნდა გავაკეთოთ, თუ ადევნების მსხვერპლი ვართ?
საბა ხელაშვილი მსხვერპლს შემდეგ რეკომენდაციებს აძლევს:
- არ შეხვიდეთ კონტაქტში მოძალადესთან. ნუ უპასუხებთ მის ზარებს, შეტყობინებებს და ნუ შეხვდებით მას.
- შეინახეთ ყველა მტკიცებულება. შეინახეთ შეტყობინებები, ელექტრონული ფოსტა, ზარების ისტორია და ნებისმიერი სხვა მასალა, რომელიც ადასტურებს ადევნებას.
- აცნობეთ თქვენს ახლობლებს. მოუყევით მომხდარის შესახებ ოჯახის წევრებს, მეგობრებს და კოლეგებს.
- მიმართეთ სამართალდამცავ ორგანოებს. ნუ შეგეშინდებათ პოლიციაში განცხადების შეტანის.
- მოიძიეთ კვალიფიციური იურიდიული დახმარება. ადვოკატი დაგეხმარებათ თქვენი უფლებების დაცვაში და სამართლებრივი პროცედურების გავლაში.
- მიმართეთ ფსიქოლოგს. ფსიქოლოგიური დახმარება დაგეხმარებათ, გაუმკლავდეთ ადევნებით გამოწვეულ სტრესსა და ტრავმას.
დაცვის სტრატეგიები ადევნების ბრალდებისას
ბატონი საბა ასევე ეხება იმ შემთხვევებს, როდესაც პირი უსაფუძვლოდ არის დადანაშაულებული ადევნებაში. “როგორც ადვოკატი, ჩემი მოვალეობაა დავიცვა ნებისმიერი პირის უფლებები, მათ შორის, ბრალდებულის. მნიშვნელოვანია, რომ ადევნების ბრალდება იყოს დასაბუთებული და მტკიცებულებებით გამყარებული. ზოგჯერ, შესაძლოა, ადგილი ჰქონდეს გაუგებრობას, არასწორ ინტერპრეტაციას ან თუნდაც ცრუ ბრალდებას. ამ შემთხვევაში, ადვოკატის ამოცანაა, წარმოადგინოს დაცვის მხარის არგუმენტები და მტკიცებულებები და უზრუნველყოს სამართლიანი სასამართლო პროცესი.”
დასკვნა
“ადევნება არის სერიოზული დანაშაული, რომელიც არ უნდა დარჩეს რეაგირების გარეშე,” – აღნიშნავს საბა ხელაშვილი. “მნიშვნელოვანია, რომ საზოგადოებამ გააცნობიეროს ამ დანაშაულის სიმძიმე და მხარი დაუჭიროს მსხვერპლს. ამასთანავე, აუცილებელია სამართალდამცავი ორგანოების და სასამართლოს ეფექტური მუშაობა, რათა დამნაშავეები სათანადოდ დაისაჯონ და მსხვერპლთა უფლებები იყოს დაცული. მე, როგორც სისხლის სამართლის ადვოკატი, მზად ვარ, ჩემი ცოდნა და გამოცდილება მოვახმარო ამ ბრძოლას და ხელი შევუწყო სამართლიანობის აღდგენას.”
ადვოკატის ეს შეფასებები და რჩევები ნათლად აჩვენებს ადევნების, როგორც სისხლის სამართლის დანაშაულის, კომპლექსურობას და ხაზს უსვამს საზოგადოების, სამართალდამცავი სისტემისა და იურიდიული პროფესიონალების ერთობლივი ძალისხმევის აუცილებლობას ამ პრობლემის ეფექტურად გადასაჭრელად.
